Από σήμερα παύει[1] η θεσμική πίεση απέναντι στην Ελληνική Οικονομία που ασκούσε η στάση της ΕΚΤ να μην δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα για παροχή ρευστότητας στη διατραπεζική ευρωπαϊκή αγορά
(με τη δικαιολογία πως από το Νοέμβριο του 2009 μειώθηκε η αξιοπιστία της χώρας σε ΒΒΒ+ από τους Αμερικανικούς Οίκους αξιολόγησης).
Στο μεσοδιάστημα το Κράτος δανείστηκε νομίζω 2 φορές με 10ετή ομόλογα, μία για 8 δις και άλλη μία για 5 δις, με επιτόκια περίπου 6.2%.
Δηλαδή ~3% περισσότερο από ότι συνήθως.
Δηλαδή μιλάμε για ένα "πρόστιμό" 3% * 13 δις = ~400 εκ, ή μισό δις το χρόνο!
Άραγε τόσο φτηνά της γλυτώσαμε?
(τη χρεωκοπία...)
[1] Πολύ ικανοποιητική, λένε οι Έλληνες Τραπεζίτες, η απόφαση του Τρισέ να αποδέχεται μέχρι το 2011 τα Ελ. ομόλογα ως ενέχυρα: http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=145303
[2] Η εξέλιξη των spreads τον τελευταίο χρόνο: http://graphics.thomsonreuters.com/0110/GR_BNDSP0110.gif
Friday, March 26, 2010
Tuesday, March 16, 2010
Είναι η ελληνική φούσκα όντως έτοιμη να σκάσει?
Ένα ενδιαφέρον άρθρο[1] στο «μπλογκ» Economix των New York Times που υπογράφουν από κοινού οι πρώην οικονομολόγοι του ΔΝΤ Πήτερ Μπουν και Simon Johnson υποστηρίζουν ότι το χρέος της Ελλάδας αποτελεί την απόλυτη «φούσκα» και καταγγέλλουν την πολιτική ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και την ηγεσία του ΔΝΤ ότι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με εγκληματική ανευθυνότητα και με βασική προτεραιότητα το «ξελάσπωμα» των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών
(και ο athenstock έκανε μια σωστή απόδοση στα ελληνικά των κυριότερων σημείων του άρθρου).
Συμφωνώ με τα κριτική τους στην στάση των Ευρωπαϊκών ελίτ.
Και θα με ενδιέφεραν οι προτάσεις τους για δανειοδότηση της Ελλάδος με 180 δις, ιδιαίτερα αν ανήκα και εγώ στους δανειστές της...
Θα προτιμήσω όμως απλά να καταργηθεί η διάταξη της ΕΚΤ που απαγορεύει την ενεχυρίαση των ομολόγων μας επειδή, τάχα, δεν είμαστε ΑΑΑ οικονομία...
Ισχύουν όμως τα νούμερα που στηρίζουν τις εφιαλτικές προβλέψεις τους?
Εγώ πιστεύω πως είναι υπερβολικά, και θα δείξω το γιατί παρακάτω.
Σημειώνω εξάλλου πως Κασσάνδρες υπάρχουν πολλές, και ακούγονται το ίδιο δραματικές όταν μιλάνε για χώρες όπως η Κίνα[2a] και η Ιαπωνία[2b].
(προειδοποίηση: ακολουθούν μπακάλικοι αλλά ενδιαφέροντες υπολογισμοί)
Χωρίς να θέλω να μειώσω το ενδεχόμενο όντως να οδηγηθούμε σε Παύση Εξυπηρέτησης του Χρέους,
και ενώ προσωπικά πιστεύω πως μπορεί και να είναι και απαραίτητο αν θέλουμε μια πιο δίκαιη ελληνική κοινωνία,
βρήκα πως κάποια νούμερα των οι Boone και Johnson στηρίζονται σε υποθέσεις του στυλ:
Το πιο ανησυχητικό νούμερο που καταλήγουν είναι εκείνο το 12% του Ελληνικού ΑΕΠ που υπολογίζουν πως σε λίγο καιρό θα φεύγει στο εξωτερικό για την εξυπηρέτηση του Χρέους,
και το συγκρίνουν με το 2.4% του Γερμανικού ΑΕΠ του μεσοπολέμου που έφευγε για τις επανορθώσεις του Α'ΠΠ, και που οδήγησαν στην άνοδο του ναζισμού.
Πως όμως καταλήγουν σε αυτό το νούμερο?
Προβλέπουν σε κάποια μελλοντική στιγμή:
* την συμμετοχή των ξένων στο ελληνικό χρέος στο 80%,
* το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 150%,
* και τα επιτόκια εξωτερικού δανεισμού στα 10%,
οπότε υπολογίζουν:
Reality check: Φέτος, 2010, τα χρεολύσια ήταν συνολικά 22-26 δις ευρώ (λιγότερα από τα περσινά 30 δις),
ήτοι 50% του ελλείμματός μας(~50 δις), ή 9% του ΑΕΠ(~250 δις), και με βάση το 80% ιδιοκτησία χρέους από ξένους που υποστηρίζουν, προκύπτει ότι: 80% * 9% = 7.2% του ΑΕΠ φεύγει φέτος σε ξένους.
Όμως ο υπολογισμός τους στηρίζεται σε 3 αρκετά λεπτά σημεία:
1)Καταρχήν δεν διευκρινίζεται ακριβώς το *πότε* θα συμβεί αυτό το εφιαλτικό, πραγματικά, σενάριο.
Αρχικά υπονοείται το 2011 όπου το χρέος υπολογίζεται πως θα ανέλθει στο 150%(όντως),
αλλά παρακάτω αναφέρονται στην πιθανότητα του να εξυπηρετείται *ολόκληρο* το ελ. χρέος με τα τοκογλυφικά επιτόκια του 10%!
Όμως μόλις πρόσφατα πουλήθηκαν ελληνικά ομόλογα με επιτόκιο γύρω στο ~6.2%, και έχουμε ακόμη αρκετό παλιότερο χρέος με επιτόκια 2% ή μικρότερα!
Υπολογίζουν λοιπόν κάπως αυθαίρετα έναν ρυθμό ανανέωσης (rolling) του χρέους τέτοιον ώστε να γυρίζει ολόκληρο σε αυτά τα υποθετικά 10% επιτόκια μέσα σε 3 χρόνια.
Χοντρικά και εγώ σκέφτομαι πως φέτος δανειζόμαστε γύρω στα 50δις (το έλλειμμα που λέμε), και αν υποθέσουμε πως τα μέτρα λιτότητας δεν επηρεάζουν καθόλου τις μελλοντικές ανάγκες δανεισμού,
χοντρικά, 350(το χρέος)/50(νέα δάνεια), θα χρειαστεί 7 χρόνια να γυρίσει ολόκληρο το χρέος!
Και φυσικά σημασία έχει και ο χρόνος ωρίμανσης των παλαιών μας ομολόγων.
Στα πολύ χρήσιμα διαγράμματα[3a] για τους χρόνους αυτούς των ευρωπαϊκών κρατών βλέπουμε πως η Ελλάδα έχει αρκετά ισορροπημένες ημερομηνίες λήξης ομολόγων σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, αν και κάπως αυξημένες λήξεις τα επόμενα 3-4 χρόνια[3b],
πάλι υπολογίζω χονδρικά γύρω στο 50% του συνολικού χρέους μέχρι το 2014,
οπότε και πάλι χονδρικά προκύπτουν τα ~7 χρόνια(2017-18) αναχρηματοδότησης ολόκληρου του χρέους (thanks geokalp).
2)Η "δημογραφική κατανομή" των πιστωτών μας δεν είναι 80% ξένοι.
Αν και είναι δύσκολο να είμαστε σίγουροι[4a][4b][4c], το ποσοστό των ελληνικών τραπεζών και ταμείων είναι μάλλον της τάξης του 30% (παρά 20% που αναφέρει το άρθρο),
και αυτό βαίνει αυξούμενο, αφού φυσικά οι ξένοι γίνονται όλο και πιο απρόθυμοι να μας δανείσουν.
3)Οι δύο οικονομολόγοι υπολογίζουν πως τα επιτόκια μπορούν να φτάσουν το 10%, αφού, όπως λένε, είμαστε το Νο1 κράτος παγκοσμίως σε αναλογία χρέους προς ΑΕΠ.
Φάουλ, γιατί πρώτη(αν δεν υπολογίσουμε την Ουγκάντα) στον πλανήτη είναι η Ιαπωνία[2], με 190% Χρέος/ΑΕΠ (και βρίσκεται τουλάχιστον μια δεκαετία σε ύφεση, με έλλειμμα ~7.5% που αυξάνει κι αυτό).
Παρόλαυτά ακόμη δανείζεται με ~1.5%.
Αλλά και πάλι, δεν υπάρχει λόγος να ανέβουν τα επιτόκια από το σημερινό 6%, τουλάχιστον αν δεν "πιάσει" ο πανικός που διασπείρουν τα άρθρα σαν το δικό τους, και ιδιαίτερα αν τεθούν τα λογικά μέτρα που συζητιώνται σε Ευρώπη για περιορισμό των CDS μόνο στους πραγματικούς δανειστές.
Το ίδιο δείχνει να πιστεύει και η Merill-Lynch[5] που τους καταλογίζει πως εξέλαβαν ως πραγματικότητα...τις υποθέσεις τους,
ενώ πολύ απλά το εξηγεί ο Κρούγκμαν[6]:
οι οικονομικές τους προβλέψεις τους είναι μια ακόμη αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Συνοψίζω λοιπόν,
το εφιαλτικό τους σενάριο, όπου υπολογίζουν να φεύγει το 12% του ΑΕΠ στους ξένους δανειστές μας το 2011,
λίγο πιο αισιόδοξα, θα μπορούσαμε να το υπολογίσουμε ως εξής:
όσο και σήμερα δηλαδή.
Ακόμα κι αν το ελληνικό χρέος το 2015 έχει φτάσει το τα 420 δις, 180% του ΑΕΠ(το υπολογίζω πεσμένο στα 230 δις λόγω ύφεσης) πάλι δεν θα χάνουμε παρά το 7% του ΑΕΠ.
Μεγάλη διαφορά, τα μισά σχεδόν από όσα υποστηρίζουν.
(αλλά ξαναλέω πως τα παραπάνω δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανεχθούμε τα τοκολγυφικά επιτόκια του 6%, ούτε και πως πρέπει να κάνουμε «ότι μας λένε»! Ακόμη και το σημερινό 6% είναι παραπολύ!)
Φυσικά, για τους υπολογισμούς μου ισχύει η αρχή πως...
«υπάρχει η αλήθεια, υπάρχει και η στατιστική!»
Αλλά η ίδια αρχή ισχύει και για τους P.Boone και S.Johnson.
Αν λοιπόν το ΔΝΤ είχε τέτοιους επικεφαλής, δεν είναι να αναρωτιώμαστε που σε όποια χώρα αναμείχθηκε...αυτή πάτωσε!
[1] το επίμαχο άρθρο των Simon & Boone στο blog των Financial Times: http://economix.blogs.nytimes.com/2010/03/11/greece-the-latest-and-greatest-bubble/
[2a] http://www.scribd.com/doc/17432638/Is-China-The-Next-Bubble
[2b] http://www.scribd.com/doc/27344313/Japan-Past-the-Point-of-No-Return-By-Vitaliy-Katsenelson
[3a] μελλοντικές ομολογιακές υποχρεώσεις ευρωπαϊκών κρατών+ΗΠΑ(βλ. 2ο διάγραμμα): http://www.zerohedge.com/article/europe-2010-paper-supply-€5-billion-down-€1-trillion-go
[3b] λήξεις ελληνικών ομολόγων (Σεπτ 2009): http://www.mylamia.com/v5/?p=1824
[4a] δανειστές μας-1: http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5539534,
[4b] δανειστές μας-2: http://www.reporter.gr/Απόψεις/Ανεμοδείκτης/item/143666-Ποιοι-είναι-οι-δανειστές-της-Ελλάδας
[4c] δανειστές μας-3: http://www.sarajevomag.gr/entipa/teuhos_38/i38_p10_
[5] Η Merill Lynch αμφισβητεί τα συμπεράσματα των Boone και Johnson: http://www.capital.gr/gmessages/showTopic.asp?id=1598061&nid=925571
[6] Κρουγκμαν: «αυτοεκπληρούμενη προφητεία οι προβλέψεις των Boone και Johnson για επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας 10%!»: http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/03/11/beware-of-greeks-getting-gifts/
(και ο athenstock έκανε μια σωστή απόδοση στα ελληνικά των κυριότερων σημείων του άρθρου).
Συμφωνώ με τα κριτική τους στην στάση των Ευρωπαϊκών ελίτ.
Και θα με ενδιέφεραν οι προτάσεις τους για δανειοδότηση της Ελλάδος με 180 δις, ιδιαίτερα αν ανήκα και εγώ στους δανειστές της...
Θα προτιμήσω όμως απλά να καταργηθεί η διάταξη της ΕΚΤ που απαγορεύει την ενεχυρίαση των ομολόγων μας επειδή, τάχα, δεν είμαστε ΑΑΑ οικονομία...
Ισχύουν όμως τα νούμερα που στηρίζουν τις εφιαλτικές προβλέψεις τους?
Εγώ πιστεύω πως είναι υπερβολικά, και θα δείξω το γιατί παρακάτω.
Σημειώνω εξάλλου πως Κασσάνδρες υπάρχουν πολλές, και ακούγονται το ίδιο δραματικές όταν μιλάνε για χώρες όπως η Κίνα[2a] και η Ιαπωνία[2b].
(προειδοποίηση: ακολουθούν μπακάλικοι αλλά ενδιαφέροντες υπολογισμοί)
Χωρίς να θέλω να μειώσω το ενδεχόμενο όντως να οδηγηθούμε σε Παύση Εξυπηρέτησης του Χρέους,
και ενώ προσωπικά πιστεύω πως μπορεί και να είναι και απαραίτητο αν θέλουμε μια πιο δίκαιη ελληνική κοινωνία,
βρήκα πως κάποια νούμερα των οι Boone και Johnson στηρίζονται σε υποθέσεις του στυλ:
«αν η γιαγιά μου είχε πατίνια...».
Το πιο ανησυχητικό νούμερο που καταλήγουν είναι εκείνο το 12% του Ελληνικού ΑΕΠ που υπολογίζουν πως σε λίγο καιρό θα φεύγει στο εξωτερικό για την εξυπηρέτηση του Χρέους,
και το συγκρίνουν με το 2.4% του Γερμανικού ΑΕΠ του μεσοπολέμου που έφευγε για τις επανορθώσεις του Α'ΠΠ, και που οδήγησαν στην άνοδο του ναζισμού.
Πως όμως καταλήγουν σε αυτό το νούμερο?
Προβλέπουν σε κάποια μελλοντική στιγμή:
* την συμμετοχή των ξένων στο ελληνικό χρέος στο 80%,
* το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 150%,
* και τα επιτόκια εξωτερικού δανεισμού στα 10%,
οπότε υπολογίζουν:
80% * 150% * 10% = 12%
κόστος εξυπηρέτησης του χρέους που φεύγει στους ξένους δανειστές, σε κάποια στιγμή στο μέλλον!Reality check: Φέτος, 2010, τα χρεολύσια ήταν συνολικά 22-26 δις ευρώ (λιγότερα από τα περσινά 30 δις),
ήτοι 50% του ελλείμματός μας(~50 δις), ή 9% του ΑΕΠ(~250 δις), και με βάση το 80% ιδιοκτησία χρέους από ξένους που υποστηρίζουν, προκύπτει ότι: 80% * 9% = 7.2% του ΑΕΠ φεύγει φέτος σε ξένους.
Όμως ο υπολογισμός τους στηρίζεται σε 3 αρκετά λεπτά σημεία:
1)Καταρχήν δεν διευκρινίζεται ακριβώς το *πότε* θα συμβεί αυτό το εφιαλτικό, πραγματικά, σενάριο.
Αρχικά υπονοείται το 2011 όπου το χρέος υπολογίζεται πως θα ανέλθει στο 150%(όντως),
αλλά παρακάτω αναφέρονται στην πιθανότητα του να εξυπηρετείται *ολόκληρο* το ελ. χρέος με τα τοκογλυφικά επιτόκια του 10%!
Όμως μόλις πρόσφατα πουλήθηκαν ελληνικά ομόλογα με επιτόκιο γύρω στο ~6.2%, και έχουμε ακόμη αρκετό παλιότερο χρέος με επιτόκια 2% ή μικρότερα!
Υπολογίζουν λοιπόν κάπως αυθαίρετα έναν ρυθμό ανανέωσης (rolling) του χρέους τέτοιον ώστε να γυρίζει ολόκληρο σε αυτά τα υποθετικά 10% επιτόκια μέσα σε 3 χρόνια.
Χοντρικά και εγώ σκέφτομαι πως φέτος δανειζόμαστε γύρω στα 50δις (το έλλειμμα που λέμε), και αν υποθέσουμε πως τα μέτρα λιτότητας δεν επηρεάζουν καθόλου τις μελλοντικές ανάγκες δανεισμού,
χοντρικά, 350(το χρέος)/50(νέα δάνεια), θα χρειαστεί 7 χρόνια να γυρίσει ολόκληρο το χρέος!
Και φυσικά σημασία έχει και ο χρόνος ωρίμανσης των παλαιών μας ομολόγων.
Στα πολύ χρήσιμα διαγράμματα[3a] για τους χρόνους αυτούς των ευρωπαϊκών κρατών βλέπουμε πως η Ελλάδα έχει αρκετά ισορροπημένες ημερομηνίες λήξης ομολόγων σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, αν και κάπως αυξημένες λήξεις τα επόμενα 3-4 χρόνια[3b],
πάλι υπολογίζω χονδρικά γύρω στο 50% του συνολικού χρέους μέχρι το 2014,
οπότε και πάλι χονδρικά προκύπτουν τα ~7 χρόνια(2017-18) αναχρηματοδότησης ολόκληρου του χρέους (thanks geokalp).
2)Η "δημογραφική κατανομή" των πιστωτών μας δεν είναι 80% ξένοι.
Αν και είναι δύσκολο να είμαστε σίγουροι[4a][4b][4c], το ποσοστό των ελληνικών τραπεζών και ταμείων είναι μάλλον της τάξης του 30% (παρά 20% που αναφέρει το άρθρο),
και αυτό βαίνει αυξούμενο, αφού φυσικά οι ξένοι γίνονται όλο και πιο απρόθυμοι να μας δανείσουν.
3)Οι δύο οικονομολόγοι υπολογίζουν πως τα επιτόκια μπορούν να φτάσουν το 10%, αφού, όπως λένε, είμαστε το Νο1 κράτος παγκοσμίως σε αναλογία χρέους προς ΑΕΠ.
Φάουλ, γιατί πρώτη(αν δεν υπολογίσουμε την Ουγκάντα) στον πλανήτη είναι η Ιαπωνία[2], με 190% Χρέος/ΑΕΠ (και βρίσκεται τουλάχιστον μια δεκαετία σε ύφεση, με έλλειμμα ~7.5% που αυξάνει κι αυτό).
Παρόλαυτά ακόμη δανείζεται με ~1.5%.
Αλλά και πάλι, δεν υπάρχει λόγος να ανέβουν τα επιτόκια από το σημερινό 6%, τουλάχιστον αν δεν "πιάσει" ο πανικός που διασπείρουν τα άρθρα σαν το δικό τους, και ιδιαίτερα αν τεθούν τα λογικά μέτρα που συζητιώνται σε Ευρώπη για περιορισμό των CDS μόνο στους πραγματικούς δανειστές.
Το ίδιο δείχνει να πιστεύει και η Merill-Lynch[5] που τους καταλογίζει πως εξέλαβαν ως πραγματικότητα...τις υποθέσεις τους,
ενώ πολύ απλά το εξηγεί ο Κρούγκμαν[6]:
οι οικονομικές τους προβλέψεις τους είναι μια ακόμη αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Συνοψίζω λοιπόν,
το εφιαλτικό τους σενάριο, όπου υπολογίζουν να φεύγει το 12% του ΑΕΠ στους ξένους δανειστές μας το 2011,
λίγο πιο αισιόδοξα, θα μπορούσαμε να το υπολογίσουμε ως εξής:
70%(ξένοι δανειστές) * 150%(χρέος/ΑΕΠ)* 6%(επιτόκια) ~= 6%
του ελληνικού ΑΕΠ στους ξένους, το 2015 όμως,όσο και σήμερα δηλαδή.
Ακόμα κι αν το ελληνικό χρέος το 2015 έχει φτάσει το τα 420 δις, 180% του ΑΕΠ(το υπολογίζω πεσμένο στα 230 δις λόγω ύφεσης) πάλι δεν θα χάνουμε παρά το 7% του ΑΕΠ.
Μεγάλη διαφορά, τα μισά σχεδόν από όσα υποστηρίζουν.
(αλλά ξαναλέω πως τα παραπάνω δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανεχθούμε τα τοκολγυφικά επιτόκια του 6%, ούτε και πως πρέπει να κάνουμε «ότι μας λένε»! Ακόμη και το σημερινό 6% είναι παραπολύ!)
Φυσικά, για τους υπολογισμούς μου ισχύει η αρχή πως...
«υπάρχει η αλήθεια, υπάρχει και η στατιστική!»
Αλλά η ίδια αρχή ισχύει και για τους P.Boone και S.Johnson.
Αν λοιπόν το ΔΝΤ είχε τέτοιους επικεφαλής, δεν είναι να αναρωτιώμαστε που σε όποια χώρα αναμείχθηκε...αυτή πάτωσε!
[1] το επίμαχο άρθρο των Simon & Boone στο blog των Financial Times: http://economix.blogs.nytimes.com/2010/03/11/greece-the-latest-and-greatest-bubble/
[2a] http://www.scribd.com/doc/17432638/Is-China-The-Next-Bubble
[2b] http://www.scribd.com/doc/27344313/Japan-Past-the-Point-of-No-Return-By-Vitaliy-Katsenelson
[3a] μελλοντικές ομολογιακές υποχρεώσεις ευρωπαϊκών κρατών+ΗΠΑ(βλ. 2ο διάγραμμα): http://www.zerohedge.com/article/europe-2010-paper-supply-€5-billion-down-€1-trillion-go
[3b] λήξεις ελληνικών ομολόγων (Σεπτ 2009): http://www.mylamia.com/v5/?p=1824
[4a] δανειστές μας-1: http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5539534,
[4b] δανειστές μας-2: http://www.reporter.gr/Απόψεις/Ανεμοδείκτης/item/143666-Ποιοι-είναι-οι-δανειστές-της-Ελλάδας
[4c] δανειστές μας-3: http://www.sarajevomag.gr/entipa/teuhos_38/i38_p10_
[5] Η Merill Lynch αμφισβητεί τα συμπεράσματα των Boone και Johnson: http://www.capital.gr/gmessages/showTopic.asp?id=1598061&nid=925571
[6] Κρουγκμαν: «αυτοεκπληρούμενη προφητεία οι προβλέψεις των Boone και Johnson για επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας 10%!»: http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/03/11/beware-of-greeks-getting-gifts/
Saturday, March 13, 2010
Η Χρεοκοπία της Αργεντινής και πως αυτή Πλασάρεται
Έλαβα την παρακάτω παραβολή που αφορά την Κρίση της Αργεντινής στις αρχών του αιώνα μας, και την Κρίση της Ελλάδα, σήμερα(οι υπογραμμίσεις δικές μου):
Θέλω να κάνω 3-4 προσεκτικές παρατηρήσεις κυρίως πάνω στο καταληκτικο μέρος της αφήγησης αφού μεχρι εκείνο το σημείο η αφήγηση ήταν μέσες-άκρες αληθινή, όπως πχ σωστές είναι και οι αναφορές στα προβλήματα που προκύπτουν όταν είσαι δεμένος με ένα ισχυρό νόμισμα (δες και Κρίση του Μεξικού).
Οι καταληκτικές 3 παράγραφοι όμως απέχουν πολύ από την αλήθεια!
1) Ιδιαίτερα εκεί που λέει «...και τα τραύματα της οικονομίας [της Αργεντινής] δεν επουλώθηκαν ποτέ.»
Πιο σωστά θα έπρεπε να πει: «τα τραύματα στην εικόνα που είχαν οι πολίτες για το σύστημα δεν επουλώθηκαν ποτε!»
Στην πραγματικότητα η οικονομία της Αργεντινής[1] τα τελευταία 6 χρόνια (απο 2004 και έπειτα) τρέχει με αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 9%!
Και συνεχίζει ακόμη και σήμερα να αυξάνεται εντυπωσιακά εν μέσω της παγκόσμιας κρίσης.
Το 2009 μάλιστα σύμφωνα με τον Economist η οικονομία έτρεχε με 15%(!!)
Από wikipedia[2]:
Εντυπωσιακή είναι και η εξελιξη της αγοραστικής δύναμης των Αργεντινών από τη στιγμή της επέμβασης του ΔΝΤ και έπειτα (δεδομένα από το [1] συνδυασμένα με το [4]).
Εκπληκτική είναι και η πορεία της φτώχειας που από το 85%(!) του πληθυσμού που είχε φτάσει το 2002 έπεσε σε αξιοπρεπή επίπεδα, τόσο που δεν είχε ξαναδεί η χώρα.
Τυπικά, η οικονομία της Αργεντινής (το ΑΕΠ της δηλαδή και άλλοι δείκτες) ήδη από το 2004 είχε ξεπεράσει τις όποιες απώλειες από τα προβλήματα του 1998-2002, ενώ και ο Gini coefficient(δείκτης ανισότητας στην κατανομή του πλούτου) της χώρας είχε μειωθεί.
Λίγο φουσκωμένη ακούγεται και η φράση «Βίαιες ταραχές ξέσπασαν και ...» αφού στις σοβαρότερες ταραχές[3], στις 20 Δεκέμβρη του 2001 στην Plaza de Mayo, σκοτώθηκαν 5 άτομα, δηλαδή δεν ξεπέρασαν καν το συνολικό αριθμό των νεκρών υπαλλήλων της France Telecom που πρόσφατα αυτοκτονούν σαν ερωτοκτυπημένοι έφηβοι...
Το χρονικό μιας κρατικής πτώχευσης...
«Κάποτε, μια χώρα με αδύναμη οικονομία, για να αποφύγει το χρόνιο πληθωρισμό, αποφάσισε να υιοθετήσει ένα από τα πιο ισχυρά νομίσματα του πλανήτη. Ο πληθωρισμός μειώθηκε κατακόρυφα μέσα σε λίγα χρόνια, τα χαμηλά επιτόκια τροφοδότησαν την κατανάλωση, τα εισαγόμενα προϊόντα έγιναν φτηνά και η ψευδαίσθηση της καλοπέρασης εδραιώθηκε στους πολίτες της...
Η οικονομία όμως έπασχε από χρόνια και βαθιά προβλήματα, και τίποτα δεν γινόταν προς την κατεύθυνση της λύσης τους.
Η φοροδιαφυγή, η διαφθορά και το ξέπλυμα χρήματος βασίλευαν, ενώ ο δανεισμός του κράτους, λόγω της σταθερής ισοτιμίας του νομίσματος, γινόταν όλο και πιο φτηνός και η κυβέρνηση της χώρας κατέφευγε όλο και πιο συχνά σ? αυτόν για να καλύψει τις ανεπάρκειες της οικονομίας...
Έτσι τα ελλείμματα μεγάλωναν, το χρέος αυξανόταν και η κυβέρνηση το εξυπηρετούσε με περισσότερο χρέος. Ταυτόχρονα, το νόμισμα λόγω της σταθερής ισοτιμίας δεν μπορούσε να υποτιμηθεί, ενώ την περίοδο εκείνη γινόταν όλο και ισχυρότερο, με αποτέλεσμα τα προϊόντα της να γίνονται πιο ακριβά στο εξωτερικό, η οικονομία λιγότερο ανταγωνιστική και οι ξένες επενδύσεις πιο σπάνιες.. Σαν να μην έφταναν τα παραπάνω, οι ανταγωνιστικές της χώρες γίνονταν συνεχώς φτηνότερες μέσω της υποτίμησης των δικών τους νομισμάτων και τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια στράφηκαν εκεί.
Έτσι, η χώρα δανειζόταν χωρίς να παράγει αρκετά και ζούσε αμέριμνα πέρα από τις δυνατότητές της, μέχρι που κάποια στιγμή οι δανειστές της άρχισαν να απαιτούν περισσότερες εξασφαλίσεις με τη μορφή υψηλότερων τόκων, για να συνεχίσουν να τη δανείζουν. Αυτό δημιούργησε ένα φαύλο κύκλο: το υπέρογκο χρέος έκανε ακριβό το δανεισμό και ο ακριβός δανεισμός αύξανε κι άλλο το χρέος.
Κάποτε έγινε το αναμενόμενο: Η κυβέρνηση της χώρας δήλωσε αδυναμία εξόφλησης του χρέους της προς τους δανειστές της, δηλαδή πτώχευση.
Ο δανεισμός σταμάτησε, η σύνδεση της ισοτιμίας έπαψε, με αποτέλεσμα μια τεράστια υποτίμηση του παλιού νομίσματος (που επανήλθε), η οποία οδήγησε την οικονομία σε κατάρρευση: οι εισαγωγές έγιναν πανάκριβες και χιλιάδες επιχειρήσεις χρεοκόπησαν. Ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού πέρασε στην ανεργία, μισθοί, συντάξεις και παροχές μειώθηκαν δραματικά και αποταμιεύσεις εξανεμίστηκαν.
Όπως είναι φυσικό, οι ξένοι δανειστές που έχασαν τα λεφτά τους επέβαλαν μέσω των διεθνών οργανισμών επαχθή μέτρα ανασυγκρότησης της οικονομίας, κάτι που η κυβέρνηση μιας πτωχευμένης χώρας ήταν φυσικά υποχρεωμένη να δεχτεί.
Βίαιες ταραχές ξέσπασαν και τα τραύματα της οικονομίας δεν επουλώθηκαν ποτέ.
(Πρόκειται για την Αργεντινή, η οποία κήρυξε πτώχευση το 2001. Το αργεντίνικο πέσο είχε συνδεθεί με το δολάριο δέκα χρόνια νωρίτερα. Οποιαδήποτε ομοιότητα με άλλες χώρες, κυβερνήσεις και οικονομικές καταστάσεις είναι εντελώς συμπτωματική.)»
Θέλω να κάνω 3-4 προσεκτικές παρατηρήσεις κυρίως πάνω στο καταληκτικο μέρος της αφήγησης αφού μεχρι εκείνο το σημείο η αφήγηση ήταν μέσες-άκρες αληθινή, όπως πχ σωστές είναι και οι αναφορές στα προβλήματα που προκύπτουν όταν είσαι δεμένος με ένα ισχυρό νόμισμα (δες και Κρίση του Μεξικού).
Οι καταληκτικές 3 παράγραφοι όμως απέχουν πολύ από την αλήθεια!
1) Ιδιαίτερα εκεί που λέει «...και τα τραύματα της οικονομίας [της Αργεντινής] δεν επουλώθηκαν ποτέ.»
Πιο σωστά θα έπρεπε να πει: «τα τραύματα στην εικόνα που είχαν οι πολίτες για το σύστημα δεν επουλώθηκαν ποτε!»
Στην πραγματικότητα η οικονομία της Αργεντινής[1] τα τελευταία 6 χρόνια (απο 2004 και έπειτα) τρέχει με αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 9%!
Και συνεχίζει ακόμη και σήμερα να αυξάνεται εντυπωσιακά εν μέσω της παγκόσμιας κρίσης.
Το 2009 μάλιστα σύμφωνα με τον Economist η οικονομία έτρεχε με 15%(!!)
Από wikipedia[2]:
«Argentina has since been enjoying economic growth, though with high inflation, which according to the Economist was 15% in June 2009.»
Εντυπωσιακή είναι και η εξελιξη της αγοραστικής δύναμης των Αργεντινών από τη στιγμή της επέμβασης του ΔΝΤ και έπειτα (δεδομένα από το [1] συνδυασμένα με το [4]).Εκπληκτική είναι και η πορεία της φτώχειας που από το 85%(!) του πληθυσμού που είχε φτάσει το 2002 έπεσε σε αξιοπρεπή επίπεδα, τόσο που δεν είχε ξαναδεί η χώρα.
Τυπικά, η οικονομία της Αργεντινής (το ΑΕΠ της δηλαδή και άλλοι δείκτες) ήδη από το 2004 είχε ξεπεράσει τις όποιες απώλειες από τα προβλήματα του 1998-2002, ενώ και ο Gini coefficient(δείκτης ανισότητας στην κατανομή του πλούτου) της χώρας είχε μειωθεί.
Λίγο φουσκωμένη ακούγεται και η φράση «Βίαιες ταραχές ξέσπασαν και ...» αφού στις σοβαρότερες ταραχές[3], στις 20 Δεκέμβρη του 2001 στην Plaza de Mayo, σκοτώθηκαν 5 άτομα, δηλαδή δεν ξεπέρασαν καν το συνολικό αριθμό των νεκρών υπαλλήλων της France Telecom που πρόσφατα αυτοκτονούν σαν ερωτοκτυπημένοι έφηβοι...
[edit] Συνολικά πεθάναν 26 άτομα.
Αντίθετα αρκετοί θυμόμαστε τις ειρηνικές διαδηλώσεις "της κατσαρόλας" που αναμετέδιδαν τότε τα διεθνή πρακτορεία.
2) Ένα άλλο λανθασμένο σημείο είναι εκεί που λέει:
«Όπως είναι φυσικό, οι ξένοι δανειστές που έχασαν τα λεφτά τους επέβαλαν μέσω των διεθνών οργανισμών επαχθή μέτρα ανασυγκρότησης της οικονομίας, κάτι που η κυβέρνηση μιας πτωχευμένης χώρας ...»
Πρόκειται για ξεκάθαρο *αναχρονισμό* αφού στην πραγματικότητα τα επαχθέστερα μέτρα από τους ξένους δανειστές είχαν επιβληθεί 1 με 1.5 xρόνο πριν την Χρεωκοπία του Γενάρη του 2002
(όπως φαίνεται πχ και από την κλιμάκωση της εμπλοκής του ΔΝΤ στην Αργεντίνικη οικονομία[4]) και ήταν ακριβώς αυτά τα μέτρα που οδήγησαν στην Στάση Πληρωμών, και εναντίον αυτών επέδρασε η χρεωκοπία ώστε να αρθούν *άμεσα*,
(ιδιωτικοποίησεις επιχειρήσεων δημόσιας οφέλειας, κρατικοποίηση του ιδιωτικού χρέους, απορύθμιση των αγορών και των κανονισμών ανταγωνισμού, κατάργηση των προστατευτικών δασμών, κατάργηση επιδομάτων και κανονισμών προστασίας των εργαζομένων, και η λοιπή νεο-φιλελεύθερη συνταγή, στην πιο αποκρουστική της μορφή),
όπως περιγράφεται διεξοδικά στο καταπληκτικό "ανοιχτό" ντοκυμαντέρ για την Κρίση της Αργεντινης[5].
Το σημαντικό αυτό ντοκυμαντέρ περιγράφει και τη βασική ομοιότητα της Αργεντινή του τότε με την Ελλάδα του σήμερα, την υπερ-χρέωση του Δημοσίου για τη εξυπηρέτηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων και των πολυεθνικών (των τραπεζών στην δική μας περίπτωση).
Και όποιος έχει υπομονή και το δει θα καταλάβει πόσο παράλογη και ανιστόρητη είναι η παρακάτω παράγραφος, αφού μπερδεύει τα αίτια με τα αιτιατά:
«Ο δανεισμός σταμάτησε, η σύνδεση της ισοτιμίας έπαψε, με αποτέλεσμα μια τεράστια υποτίμηση του παλιού νομίσματος (που επανήλθε), η οποία οδήγησε την οικονομία σε κατάρρευση: οι εισαγωγές έγιναν πανάκριβες και χιλιάδες επιχειρήσεις χρεοκόπησαν [...]»
υπονοώντας πως αυτά ήταν δήθεν οι *αρνητικές* συνέπειες της πτώχευσης. Όμως...
αφού σηματοδότησε το *τέλος* της παρέμβασης των διεθνών ινστιτούτων τύπου ΔΝΤ και των πολυεθνικών εταιριών προς αποκλειστικό όφελός τους.
3) Επίσης, χτυπητό ψέμα είναι το τελειώμα της παραπάνω φράσης:
«[...] κάτι που η κυβέρνηση μιας πτωχευμένης χώρας ήταν φυσικά υποχρεωμένη να δεχτεί.»
Στην πραγματικότητα η Πτώχευση μια χώρας δεν μοιάζει καθόλου με την πτώχευση μιας εταιρίας (πράμα που διαισθητικά θα θεωρούσαμε ώς λογικό),
αφού μια χώρα δεν "κατεβάζει στόρια" και βγαίνει σε πλειστηριασμό όσο-όσο, αλλά εξακολουθέι να διατηρεί την *κυριαρχία* της μέσα στα σύνορά της.
Η σημασία της λέξης "πτώχευση" στην προκειμένη είναι διαφορετική, αφού όπως είχε γράψει στο περίφημο άρθρο του[6] ο καθηγητής Ιστορίας του ΑΠΘ, Σπύρος Μαρκέτος, τον περασμένο Απρίλιο του 2009, και ξανά πρόσφατα[7], μια χώρα όταν χρεωκοπεί σημαινει πως αναστέλει την Εξυπηρέτηση του Χρέους της, επιβάλλοντας, πρακτικά, στους πιστωτές της την Επαναδιαπραγμάτευση του Χρέους της
(αν αυτοί δεν σκοπεύουν να ξεγράψουν τελείως και τα αρχικά κεφάλαια που χορήγησαν).
Και ακριβώς λόγω αυτής της αυτονόμιση από τις διαταγές των πιστωτών προκύπτουν τα συχνά πολλαπλάσια οφέλη.
Φυσικά υπάρχει και η επιλογή της Προσωρινής Διακοπής Εξυπηρέτησης του Χρέους[8], κάτι που επέλεξε πχ το Dubai Fund πριν 2 μήνες, μέχρι τους επόμενους 6 μήνες.
Γενικότερα το ποστ πατάει και συντηρεί την λαική προκατάληψη για τη λέξη "πτώχευση" που έχει προκύψει από το τελείως διαφορετικό περιβάλλον του λιανικού εμπορίου.
Οι πτωχεύσεις οικονομικών κολοσσών (όπως είναι και οι χώρες), όταν είναι καλά μεθοδευμένες, αποτελούν ισχυρά οικονομικά όπλα, καταναλογία με μια στοχευμένη έκρηξη.
Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η εσκεμμένη πτώχευση της Lehman Brothers που μέσω των αντασφαλειών παρέσειρε τις οικονομίες των χωρών της ευρωπαϊκής ενδοχώρας στη δίνη της Κρίσης που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαν επηρεαστεί σημαντικά αφού οι Τράπεζές τους δεν ήταν αρκετά εκτεθειμένες στα τότε-μοντέρνα χρηματιστηριακά προϊόντα των CDOs που προέκυπταν από την "δόμηση" των subprime δανείων κατοικίας των ΗΠΑ σε ΑΑΑ+ επενδυτικά προϊόντα με βάση τα συσχετιζόμενα CDS τους
(βλέπε το διαφωτιστικό άρθρο[9] του Wired για τη φόρμουλα του Li).
Γενικότερα, πιστοί στην αρχή «ακολούθα το money», θα έπρεπε πάντα να έχουμε μια γενική εικόνα της "δημογραφική απογραφή" των πιστωτών μας[10]
ώστε να ξέρουμε ενάντια σε ποιους θα γύρναγε μια ενδεχόμενη "πτώχευσή" μας, και εντέλει,
ποιοι είναι τελικά αυτοί που μας επιβάλλουν τα μέτρα λιτότητας που μας επιβλήθηκαν...
4) Και το κυρίως μέρος της ιστορίας έχει επιπλέον κάποιες σκόπιμες ασάφειες, όπως εκεί που λέει «[...] μέχρι που κάποια στιγμή οι δανειστές της άρχισαν να απαιτούν περισσότερες εξασφαλίσεις με τη μορφή υψηλότερων τόκων, [...]».
Χωρίς να αμφισβητώ πως όντως ως οικονομία αλλά και ως κοινωνία γενικότερα έχουμε τρομακτικά προβλήματα στην οργάνωση και στην θέσμισή μας,
αναρωτιέμαι γιατί η αφήγηση δεν υπενθυμίζει ποια ακριβώς ήταν αυτή η "κάποια στιγμή" που οι πιστωτές μας ζήτησαν το λογαριασμό?
Παρεπιπτόντως, η αρχική αφήγηση παραλείπει εξίσου να εστιάσει στα αντίστοιχα ανατριχιαστικά που συνέβησαν και οδήγησαν το καμάρι της παγκόσμιας οικονομίας του '90, την Αργεντινή, στην χρεωκοπία,
ιστορίες που ξανάδαμε αργότερα να επαναλαμβάνονται και στην Ιρλανδία και στην Ισλανδία[16],
οπότε καλό θα ήταν να μην τις προσπερνάμε με τέτοιες αφοριστικές και ηθικοπλαστικές αφηγήσεις που μπαίνουν στα χωράφια της απλοϊκότητας.
Το σημαντικό είναι πως με την μία ή την άλλη "ευκαιρία", επαχθείς πολιτικές επιβάλλονται σε χώρες[17].
Η καλή γνώση της σύγχρονης ιστορίας και των αρχών της οικονομίας,
ιδιαίτερα το ταινιάκι για το νομισματικό σύστημα[18]
(που την πρώτη φορά δεν το πίστεψα γιατί μου φάνηκε υπερβολικό(!)),
βοηθάει στο να τις εντοπίζουμε[19] και συνεπώς να μην δεχόμαστε "θεραπείες" που είναι χειρότερες από την ίδια την αρρώστια.
Συνολικά θεωρώ πως η αφήγηση «Το Χρονικό μιας Κρατικής Πτώχευσης» ενώ ξεκινάει με κάποιες σωστές παρατηρήσεις και ενδιαφέρουσες αναλογίες, αν και κάπως τετριμμένες, τελικά καταλήγει σε "υποπτα" συμπεράσματα, συσκοτίζοντας και διαστρεβλώνοντας μια παλιότερη κατάσταση,
οπότε και δεν μας βοηθά να διευκρινίσουμε τις αληθινές αιτίες της σημερινής Κρίσης μας, ώστε να ψηλαφήσουμε τις πιθανές μας αντιδράσεις μας.
Ειρωνικά μιλώντας, αν μπορούσα να προσθέσω και έναν επίλογο, αυτός θα μίλαγε για τους "κάκους", για επίορκους δημόσιους λειτουργούς, για κλέφτες πολιτικούς και άπληστους ντόπιους επιχειρηματίες που έφταιγαν για την κρίση μας, και που αφού εντοπίστηκαν, τιμωρήθηκαν αυστηρά με πολυετείς φυλακίσεις.
Και μετά ζήσαν εμείς καλά και αυτόι, οι αποδιοπομπαίοι τράγοι μας, χειρότερα.
Και δεν ξανάχαμε κρίσεις, και όλα ήταν δίκαια.
Η ιστορία είναι επιπέδου λαικής θυμοσοφίας - κακής ποιήτητας όμως.
Αντίθετα αρκετοί θυμόμαστε τις ειρηνικές διαδηλώσεις "της κατσαρόλας" που αναμετέδιδαν τότε τα διεθνή πρακτορεία.
2) Ένα άλλο λανθασμένο σημείο είναι εκεί που λέει:
«Όπως είναι φυσικό, οι ξένοι δανειστές που έχασαν τα λεφτά τους επέβαλαν μέσω των διεθνών οργανισμών επαχθή μέτρα ανασυγκρότησης της οικονομίας, κάτι που η κυβέρνηση μιας πτωχευμένης χώρας ...»
Πρόκειται για ξεκάθαρο *αναχρονισμό* αφού στην πραγματικότητα τα επαχθέστερα μέτρα από τους ξένους δανειστές είχαν επιβληθεί 1 με 1.5 xρόνο πριν την Χρεωκοπία του Γενάρη του 2002
(όπως φαίνεται πχ και από την κλιμάκωση της εμπλοκής του ΔΝΤ στην Αργεντίνικη οικονομία[4]) και ήταν ακριβώς αυτά τα μέτρα που οδήγησαν στην Στάση Πληρωμών, και εναντίον αυτών επέδρασε η χρεωκοπία ώστε να αρθούν *άμεσα*,
(ιδιωτικοποίησεις επιχειρήσεων δημόσιας οφέλειας, κρατικοποίηση του ιδιωτικού χρέους, απορύθμιση των αγορών και των κανονισμών ανταγωνισμού, κατάργηση των προστατευτικών δασμών, κατάργηση επιδομάτων και κανονισμών προστασίας των εργαζομένων, και η λοιπή νεο-φιλελεύθερη συνταγή, στην πιο αποκρουστική της μορφή),
όπως περιγράφεται διεξοδικά στο καταπληκτικό "ανοιχτό" ντοκυμαντέρ για την Κρίση της Αργεντινης[5].
Και όποιος έχει υπομονή και το δει θα καταλάβει πόσο παράλογη και ανιστόρητη είναι η παρακάτω παράγραφος, αφού μπερδεύει τα αίτια με τα αιτιατά:
«Ο δανεισμός σταμάτησε, η σύνδεση της ισοτιμίας έπαψε, με αποτέλεσμα μια τεράστια υποτίμηση του παλιού νομίσματος (που επανήλθε), η οποία οδήγησε την οικονομία σε κατάρρευση: οι εισαγωγές έγιναν πανάκριβες και χιλιάδες επιχειρήσεις χρεοκόπησαν [...]»
υπονοώντας πως αυτά ήταν δήθεν οι *αρνητικές* συνέπειες της πτώχευσης. Όμως...
- στην ουσία κανείς δεν θέλει ένα τοκογλυφικό δανεισμό, και αυτό είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να παύσει για να επανέλθει μια οικονομία.
- Επίσης η υποτίμηση ενισχύει την ανάπτυξη, όπως συνέβει πχ με την υποτίμηση του Μαρκεζίνη η οποία έθεσε τις (όποιες...) βιομηχανικές υποδομές της Ελλάδα. Ή όπως ευνοεί την Κίνα το ασθενές γουάν.
- Πάντα σε μια οικονομία που δεν παράγει, οι φτηνές εισαγωγές είναι η ταφόπλακά της, όπως συνέβαινε πχ για δεκαετίες με την καθυπόταξη της Ινδίας στη μιζέρια της, καθόσον οι σιδηρόδρομοι εξάπλωναν τα βρετανικά υφάσματα διαλύοντας την τοπική παραγωγή.
- Τέλος το να λέμε πως η οικονομία κατέρευσε *μετά* την Στάση Εξυπηρέτησης του Χρέους είναι καθαρή αντιστροφή της πραγματικότητας.
αφού σηματοδότησε το *τέλος* της παρέμβασης των διεθνών ινστιτούτων τύπου ΔΝΤ και των πολυεθνικών εταιριών προς αποκλειστικό όφελός τους.
3) Επίσης, χτυπητό ψέμα είναι το τελειώμα της παραπάνω φράσης:
«[...] κάτι που η κυβέρνηση μιας πτωχευμένης χώρας ήταν φυσικά υποχρεωμένη να δεχτεί.»
Στην πραγματικότητα η Πτώχευση μια χώρας δεν μοιάζει καθόλου με την πτώχευση μιας εταιρίας (πράμα που διαισθητικά θα θεωρούσαμε ώς λογικό),
αφού μια χώρα δεν "κατεβάζει στόρια" και βγαίνει σε πλειστηριασμό όσο-όσο, αλλά εξακολουθέι να διατηρεί την *κυριαρχία* της μέσα στα σύνορά της.
Η σημασία της λέξης "πτώχευση" στην προκειμένη είναι διαφορετική, αφού όπως είχε γράψει στο περίφημο άρθρο του[6] ο καθηγητής Ιστορίας του ΑΠΘ, Σπύρος Μαρκέτος, τον περασμένο Απρίλιο του 2009, και ξανά πρόσφατα[7], μια χώρα όταν χρεωκοπεί σημαινει πως αναστέλει την Εξυπηρέτηση του Χρέους της, επιβάλλοντας, πρακτικά, στους πιστωτές της την Επαναδιαπραγμάτευση του Χρέους της
(αν αυτοί δεν σκοπεύουν να ξεγράψουν τελείως και τα αρχικά κεφάλαια που χορήγησαν).
Και ακριβώς λόγω αυτής της αυτονόμιση από τις διαταγές των πιστωτών προκύπτουν τα συχνά πολλαπλάσια οφέλη.
Φυσικά υπάρχει και η επιλογή της Προσωρινής Διακοπής Εξυπηρέτησης του Χρέους[8], κάτι που επέλεξε πχ το Dubai Fund πριν 2 μήνες, μέχρι τους επόμενους 6 μήνες.
Γενικότερα το ποστ πατάει και συντηρεί την λαική προκατάληψη για τη λέξη "πτώχευση" που έχει προκύψει από το τελείως διαφορετικό περιβάλλον του λιανικού εμπορίου.
Οι πτωχεύσεις οικονομικών κολοσσών (όπως είναι και οι χώρες), όταν είναι καλά μεθοδευμένες, αποτελούν ισχυρά οικονομικά όπλα, καταναλογία με μια στοχευμένη έκρηξη.
Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η εσκεμμένη πτώχευση της Lehman Brothers που μέσω των αντασφαλειών παρέσειρε τις οικονομίες των χωρών της ευρωπαϊκής ενδοχώρας στη δίνη της Κρίσης που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαν επηρεαστεί σημαντικά αφού οι Τράπεζές τους δεν ήταν αρκετά εκτεθειμένες στα τότε-μοντέρνα χρηματιστηριακά προϊόντα των CDOs που προέκυπταν από την "δόμηση" των subprime δανείων κατοικίας των ΗΠΑ σε ΑΑΑ+ επενδυτικά προϊόντα με βάση τα συσχετιζόμενα CDS τους
(βλέπε το διαφωτιστικό άρθρο[9] του Wired για τη φόρμουλα του Li).
Γενικότερα, πιστοί στην αρχή «ακολούθα το money», θα έπρεπε πάντα να έχουμε μια γενική εικόνα της "δημογραφική απογραφή" των πιστωτών μας[10]
ώστε να ξέρουμε ενάντια σε ποιους θα γύρναγε μια ενδεχόμενη "πτώχευσή" μας, και εντέλει,
ποιοι είναι τελικά αυτοί που μας επιβάλλουν τα μέτρα λιτότητας που μας επιβλήθηκαν...
4) Και το κυρίως μέρος της ιστορίας έχει επιπλέον κάποιες σκόπιμες ασάφειες, όπως εκεί που λέει «[...] μέχρι που κάποια στιγμή οι δανειστές της άρχισαν να απαιτούν περισσότερες εξασφαλίσεις με τη μορφή υψηλότερων τόκων, [...]».
Χωρίς να αμφισβητώ πως όντως ως οικονομία αλλά και ως κοινωνία γενικότερα έχουμε τρομακτικά προβλήματα στην οργάνωση και στην θέσμισή μας,
αναρωτιέμαι γιατί η αφήγηση δεν υπενθυμίζει ποια ακριβώς ήταν αυτή η "κάποια στιγμή" που οι πιστωτές μας ζήτησαν το λογαριασμό?
- Μήπως ήταν η στιγμή μετά τη μεγαλύτερη Κρίση του σύγχρονου παγκόσμιου οικονομικού συστήματος?
- Μήπως ήταν αμέσως μετά αφού:
- το Ελληνικό Κράτος δανείστηκε πέρα από τις δυνατότητές του για να θωρακίσει τις Εμπορικές του Τράπεζες (28δις),
- αυτές συνέχισαν να κερδοσκοπούν εις βάρος του αγοράζοντας τα ομόλογά του που είχαν 4-5% τόκο και καταθέτωντάς μετά ως εγγύηση στην ΕΚΤ για άντληση κεφαλαίων με προνομιακό, λόγω της Κρίσης, επιτοκίο ~1%, αντλώντας νέα κεφάλαια με τα οποία ξανα-αγοράζανε Κρατικά Ομόλογα με τους ίδιους τοκογλυφικούς όρους??
- μέχρι που η υποβάθμιση της πιστοληπτικής μας ικανότητας ως χώρας από τις τρεις (μοναδικές παγκοσμίως) αμερικάνικες εμπορικές εταιρίες αξιολόγησης
σηματοδότησε *αυτόματα*, και καλά, την παύση αποδοχής των ελληνικών κρατικών ομόλογα ως εγγυήσεων από την ΕΚΤ (με την συμφωνία πάντα της Κομισιόν)???
- Μήπως ήταν επειδή οι ίδιες οι Τράπεζες συμβούλευαν τους πελάτες τους πως να φοροδιαφεύγουν μέσω των νομίμων και ηθικών off-shores[11]?
- Μήπως ήταν η στιγμή που, και σύμφωνα με τον J.Stiglitz, ακόμη και οι δυνατότερες χώρες (πχ Γαλλία, ΗΠΑ, Αγγλία, Γερμανία και Ολλανδία) κατέφυγαν σε πολλαπλάσιο δανεισμό από το συνηθισμένο τους [12]
(δείτε ιδιαίτερα τα 2 πολύ διαφωτιστικά διαγράμματα για την εξέλιξη του δανεισμού των ευρωπαϊκών κρατών)
με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επιτόκια για τους μικρότερους παίκτες σαν την χώρα μας? - μήπως έφταιξε το wage dumping της Γερμανίας που πρόσφατα κατήγγειλε ο Γερμανός οικονομολόγος της Υπηρεσίας για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη(UΝCΤΑD) του ΟΗΕ, [13] και [14]?
- Μήπως τυχαίνει να βρεθήκαμε στον ανταγωνισμό των οικονομιών του ευρώ με αυτή του δολαρίου?
- Μήπως αποτελέσαμε το θύμα των νεο-φιλελεύθερων της Κομισιόν για τον παραδειγματισμό των υπόλοιπων PIGS?
- μήπως έφταιξαν οι υποχρεωτικοί δανεισμοί μας για τα κάθε είδους "C4I" των Ολυμπιακών ("επισήμως" έχτρα 22δις χρέος)?
- ή μήπως επειδή οι αμυντικές μας δαπάνες απαιτούν το 5-6% (μαζί με τις "κρυφές") του προυπολογισμού μας, κοντά στα 4.5δις ετησίως?
- ή μήπως φταίει που κάτι "γαλλικές φρεγάτες" κοστίζουν 2.5 δις, ποσό που αντιστοιχεί ήδη στο μισό πόσο από τα 4δις που τελικά εξοικονομείται φέτος από τα ασφυκτικά μέτρα λιτότητας στο δημόσιο?
- μήπως φταίνε τα στοχευμένα καταστροφικά CDS που "απελευθερωμένα" μετά το '93 από τους υπουργούς-ανδρείκελα της Goldman Sachs[15] καθοδηγούσαν τα γνωστά "Δομημένα Ομόλογα", τα Οπλα Μαζικής Οικονομικής Καταστροφης που διαβρωσσαν τις αποταμιεύσεις των ασφαλιστικών ταμείων παγκοσμίως?
(ΣΗΜ: έτσι τα ονόμασε ο πλουσιότερος επενδυτής στον κόσμο, Warren Buffet, τονίζοντας πως παραμένουν ακατανότητα ακόμη και για τον ίδιο!) - ή μήπως φταίει η μυστική ειδική άδεια της κυβέρνησης των ΗΠΑ προς την "απελευθερωμένη" Goldman Sachs να για να παίζει με τα παράγωγα των commodities
κατά παράβαση της νομοθεσίας για τα παράγωγα που θεσπίστηκε με την Steagall Act για την σταθεροποίηση του συστήματος το 1933(!), μετά την εμπειρία της Κρίσης του '29,
(βλ. πάλι το [15], μιλάει και για πολλές ακόμη διαπλοκές της Goldmnan Sachs)
με αποτέλεσμα να ληστεύονται έτσι οι χώρες που δεν παράγουν πετρέλαιο, αυξάνοντας το χρέος τους σε συνάλλαγμα? - μήπως έπαιξε ρόλο και η απόρριψη του νέου swap deal για την απόκρυψη του Χρέους μας που πρότεινε η Goldman Sachs το Νοέμβρη, γεγονός που χρονικά προηγήθηκε *ελάχιστα* της υποβάθμισης της πιστοληπτικής μας ικανότητας ως χώρας, με τα αποτελέσματα που περιγράφονται πιο πανω,
πράξη που αποτέλεσε το "όπλο του φόνου" στην περίπτωση των κερδοσκοπικών πιέσεων έναντι της Ελλάδος των αρχών του 2010? - ...
Παρεπιπτόντως, η αρχική αφήγηση παραλείπει εξίσου να εστιάσει στα αντίστοιχα ανατριχιαστικά που συνέβησαν και οδήγησαν το καμάρι της παγκόσμιας οικονομίας του '90, την Αργεντινή, στην χρεωκοπία,
ιστορίες που ξανάδαμε αργότερα να επαναλαμβάνονται και στην Ιρλανδία και στην Ισλανδία[16],
οπότε καλό θα ήταν να μην τις προσπερνάμε με τέτοιες αφοριστικές και ηθικοπλαστικές αφηγήσεις που μπαίνουν στα χωράφια της απλοϊκότητας.
Το σημαντικό είναι πως με την μία ή την άλλη "ευκαιρία", επαχθείς πολιτικές επιβάλλονται σε χώρες[17].
Η καλή γνώση της σύγχρονης ιστορίας και των αρχών της οικονομίας,
ιδιαίτερα το ταινιάκι για το νομισματικό σύστημα[18]
(που την πρώτη φορά δεν το πίστεψα γιατί μου φάνηκε υπερβολικό(!)),
βοηθάει στο να τις εντοπίζουμε[19] και συνεπώς να μην δεχόμαστε "θεραπείες" που είναι χειρότερες από την ίδια την αρρώστια.
Συνολικά θεωρώ πως η αφήγηση «Το Χρονικό μιας Κρατικής Πτώχευσης» ενώ ξεκινάει με κάποιες σωστές παρατηρήσεις και ενδιαφέρουσες αναλογίες, αν και κάπως τετριμμένες, τελικά καταλήγει σε "υποπτα" συμπεράσματα, συσκοτίζοντας και διαστρεβλώνοντας μια παλιότερη κατάσταση,
οπότε και δεν μας βοηθά να διευκρινίσουμε τις αληθινές αιτίες της σημερινής Κρίσης μας, ώστε να ψηλαφήσουμε τις πιθανές μας αντιδράσεις μας.
Ειρωνικά μιλώντας, αν μπορούσα να προσθέσω και έναν επίλογο, αυτός θα μίλαγε για τους "κάκους", για επίορκους δημόσιους λειτουργούς, για κλέφτες πολιτικούς και άπληστους ντόπιους επιχειρηματίες που έφταιγαν για την κρίση μας, και που αφού εντοπίστηκαν, τιμωρήθηκαν αυστηρά με πολυετείς φυλακίσεις.
Και μετά ζήσαν εμείς καλά και αυτόι, οι αποδιοπομπαίοι τράγοι μας, χειρότερα.
Και δεν ξανάχαμε κρίσεις, και όλα ήταν δίκαια.
Η ιστορία είναι επιπέδου λαικής θυμοσοφίας - κακής ποιήτητας όμως.
References
[1] http://www.indexmundi.com/argentina/gdp_real_growth_rate.html
[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Argentina#Modern_history, http://en.wikipedia.org/wiki/Argentine_economic_crisis_(1999–2002), http://en.wikipedia.org/wiki/Argentine_debt_restructuring
[3] http://en.wikipedia.org/wiki/December_2001_riots_in_Argentina#December_20
[4] http://www.imf.org/External/NP/ieo/2003/arg/index.htm#1
[5] http://video.google.com/videoplay?docid=4353655982817317115#
[6] http://avgi.unweb.me/NavigateActiongo.action?articleID=450214
[7] http://tvxs.gr/news/έγραψαν-είπαν/μόνη-λύση-σήμερα-η-αναστολή-πληρωμών-του-σπύρου-μαρκέτου
[8] http://tvxs.gr/news/έγραψαν-είπαν/ευτυχώς-επτωχεύσαμεν-του-σπύρου-μαρκέτου
[9] http://www.wired.com/techbiz/it/magazine/17-03/wp_quant?currentPage=all
[10] http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5539534, http://www.reporter.gr/Απόψεις/Ανεμοδείκτης/item/143666-Ποιοι-είναι-οι-δανειστές-της-Ελλάδαςhttp://www.sarajevomag.gr/entipa/teuhos_38/i38_p10_dept.html, και για όποιον δεν βαριέται να ψάχνει...http://www.jedh.org/jedh_creditor.html
[11] href="σορρυ, δεν το βρήκα :-)
[12] http://mgiannini.blogspot.com/2010/03/stronger-case-of-eu-bonds-common.html
[13] http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4555553
[14] http://www.spiegel.de/international/business/0,1518,676507-2,00.html
[15] http://www.rollingstone.com/politics/story/29127316/the_great_american_bubble_machine
[16] http://fora.tv/2009/11/18/John_Perkins_How_to_Remake_the_Global_Economy#chapter_03
[17] http://en.wikipedia.org/wiki/The_Shock_Doctrine
[18] http://www.youtube.com/watch?v=6VGlmeuC0wI&feature=fvw
[19] 19" href="http://en.wikipedia.org/wiki/Confessions_of_an_Economic_Hit_Man
[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Argentina#Modern_history, http://en.wikipedia.org/wiki/Argentine_economic_crisis_(1999–2002), http://en.wikipedia.org/wiki/Argentine_debt_restructuring
[3] http://en.wikipedia.org/wiki/December_2001_riots_in_Argentina#December_20
[4] http://www.imf.org/External/NP/ieo/2003/arg/index.htm#1
[5] http://video.google.com/videoplay?docid=4353655982817317115#
[6] http://avgi.unweb.me/NavigateActiongo.action?articleID=450214
[7] http://tvxs.gr/news/έγραψαν-είπαν/μόνη-λύση-σήμερα-η-αναστολή-πληρωμών-του-σπύρου-μαρκέτου
[8] http://tvxs.gr/news/έγραψαν-είπαν/ευτυχώς-επτωχεύσαμεν-του-σπύρου-μαρκέτου
[9] http://www.wired.com/techbiz/it/magazine/17-03/wp_quant?currentPage=all
[10] http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5539534, http://www.reporter.gr/Απόψεις/Ανεμοδείκτης/item/143666-Ποιοι-είναι-οι-δανειστές-της-Ελλάδαςhttp://www.sarajevomag.gr/entipa/teuhos_38/i38_p10_dept.html, και για όποιον δεν βαριέται να ψάχνει...http://www.jedh.org/jedh_creditor.html
[11] href="σορρυ, δεν το βρήκα :-)
[12] http://mgiannini.blogspot.com/2010/03/stronger-case-of-eu-bonds-common.html
[13] http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4555553
[14] http://www.spiegel.de/international/business/0,1518,676507-2,00.html
[15] http://www.rollingstone.com/politics/story/29127316/the_great_american_bubble_machine
[16] http://fora.tv/2009/11/18/John_Perkins_How_to_Remake_the_Global_Economy#chapter_03
[17] http://en.wikipedia.org/wiki/The_Shock_Doctrine
[18] http://www.youtube.com/watch?v=6VGlmeuC0wI&feature=fvw
[19] 19" href="http://en.wikipedia.org/wiki/Confessions_of_an_Economic_Hit_Man
Wednesday, March 10, 2010
Που πήγαν τα Λεφτά?
Το ερώτημα αυτό πλέον ακούγεται από παντού:
- Που πήγαν τα λεφτά?
Βλέποντας ξανά το ταινιάκι για το σημερινό νομισματικό σύστημα είμαι ξεκάθαρα πεπεισμένος για την απάντηση:
- Τα μάζεψαν οι Τράπεζες!
Αυτό πλέον που αισθάνομαι πως οφείλω να κάνω είναι να αναζητώ τις ακριβείς μεθόδους που χρησιμοποίησαν, να συλλέγω τις λεπτομέρειες και τους τρόπους που το κατάφεραν, να καταγράφω τα επακριβή οικονομικά εργαλεία,
* είτε ήταν οι μετοχές με τα παπαγαλάκια που τις διαφήμιζαν,
* είτε ήταν τα παιχνίδια με τα παράγωγα από τα μεγαθηρικά hedge-dunds,
* είτε CDOs από subprimes για τα ασφαλιστικά μας ταμεία,
* είτε CDSs για ασφαλιστικές ή και για χώρες ολόκληρες,
* είτε ήταν swap deals,
* είτε ομολογίες με εγγυήσεις της ΕΚΚ,
* είτε επρόκειτο για τοκογλυφικές χορηγήσεις για τους Ολυμπιακούς μας του 2004,
* είτε για bail-outs προς ιδιωτικές τράπεζες,
* είτε για credit-cards,
* είτε για spreads, εσωτερικούς και εξωτερικού,
* είτε curry-trades,
* είτε wages-dumping,
* είτε "διευκολύνσεις" για αμυντικές δαπάνες,
* είτε για υποτίμηση του euro προς χάριν των Γερμανικών Εξαγωγών,
* είτε, είτε, είτε, ....
το μόνο σίγουρο είναι πως το χρήμα έχει καταλήξει στις Τράπεζες!
Και αντί αυτό να σημαίνει πως ξεπληρώνουμε το χρέος μας, αντίθετα σημαίνει πως αυτές απειλούν όλους μας με συνολική κατάρρευση!
Ε, ας καταρεύσουμε λοιπόν, αν είναι να καταρρεύσουν μαζί και οι ψευδαισθήσεις πως στο σημερινό σύστημα έχει απομείνει κάποια λογική, κάποια ελπίδα, κάποιο μέτρο...
- Που πήγαν τα λεφτά?
Βλέποντας ξανά το ταινιάκι για το σημερινό νομισματικό σύστημα είμαι ξεκάθαρα πεπεισμένος για την απάντηση:
- Τα μάζεψαν οι Τράπεζες!
Αυτό πλέον που αισθάνομαι πως οφείλω να κάνω είναι να αναζητώ τις ακριβείς μεθόδους που χρησιμοποίησαν, να συλλέγω τις λεπτομέρειες και τους τρόπους που το κατάφεραν, να καταγράφω τα επακριβή οικονομικά εργαλεία,
* είτε ήταν οι μετοχές με τα παπαγαλάκια που τις διαφήμιζαν,
* είτε ήταν τα παιχνίδια με τα παράγωγα από τα μεγαθηρικά hedge-dunds,
* είτε CDOs από subprimes για τα ασφαλιστικά μας ταμεία,
* είτε CDSs για ασφαλιστικές ή και για χώρες ολόκληρες,
* είτε ήταν swap deals,
* είτε ομολογίες με εγγυήσεις της ΕΚΚ,
* είτε επρόκειτο για τοκογλυφικές χορηγήσεις για τους Ολυμπιακούς μας του 2004,
* είτε για bail-outs προς ιδιωτικές τράπεζες,
* είτε για credit-cards,
* είτε για spreads, εσωτερικούς και εξωτερικού,
* είτε curry-trades,
* είτε wages-dumping,
* είτε "διευκολύνσεις" για αμυντικές δαπάνες,
* είτε για υποτίμηση του euro προς χάριν των Γερμανικών Εξαγωγών,
* είτε, είτε, είτε, ....
το μόνο σίγουρο είναι πως το χρήμα έχει καταλήξει στις Τράπεζες!
Και αντί αυτό να σημαίνει πως ξεπληρώνουμε το χρέος μας, αντίθετα σημαίνει πως αυτές απειλούν όλους μας με συνολική κατάρρευση!
Ε, ας καταρεύσουμε λοιπόν, αν είναι να καταρρεύσουν μαζί και οι ψευδαισθήσεις πως στο σημερινό σύστημα έχει απομείνει κάποια λογική, κάποια ελπίδα, κάποιο μέτρο...
Friday, March 05, 2010
Οι Πολίτες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, οι Εργάτες στο σημερινό Καπιταλισμό
Από το 1970 και έπειτα, η μείωση των πραγματικών μισθών των εργατών τω μεσαίων και χαμηλών τάξεων σε σχέση με τα εισοδήματα των πολύ πλουσίων προκαλεί σε αυτούς την ίδια αίσθηση κατωτερότητας και φθόνου με αυτή που ένιωθαν οι πολίτες του Ανατολικού Μπλοκ το '80 απέναντι στις δυτικές κοινωνίες της διαφήμισης, της άνεσης και της ηδονής.
Φυσικά τέτοιες συμπλεγματικές καταστάσεις σε τόσους πολλούς ανθρώπους δεν θα μπορούν να επιβιώνουν για πολλά χρόνια ακόμη - τελικά θα καταρρεύσουν όπως συνέβη και με τα "κομμουνιστικά" κράτη το '89.
Φυσικά τέτοιες συμπλεγματικές καταστάσεις σε τόσους πολλούς ανθρώπους δεν θα μπορούν να επιβιώνουν για πολλά χρόνια ακόμη - τελικά θα καταρρεύσουν όπως συνέβη και με τα "κομμουνιστικά" κράτη το '89.